Muziek bij dementie: een goed idee

De afgelopen jaren is er veel onderzoek gedaan naar het effect van muziek en muziektherapie bij mensen met dementie. Om tot een nog beter beeld te komen, bundelden wetenschappers de beschikbare onderzoeksresultaten. Hierbij werd gekeken naar het effect van muziektherapie op bijna 900 deelnemers, verdeeld over 21 onderzoeken. En de resultaten zijn opvallend: muziektherapie is één van de weinige therapieën waarbij een effect is gemeten.

Muziektherapie is een therapeutische behandelmethode waarbij muziek wordt ingezet om een verbetering op sociaal en emotioneel gebied te bereiken. Daarnaast is het ook het doel het geheugen en het concentratievermogen te verbeteren.

Uit het onderzoek blijkt dat muziektherapie effect heeft. Het zorg ervoor er voor dat het emotioneel welbevinden van mensen met dementie verbetert en gevoelens van depressie, onrust en angst verminderen. Bij mensen met dementie die gedragsproblemen vertonen en vaak boos of opstandig zijn, is er geen effect. De onderzoekers vonden ook geen bewijs dat het door muziektherapie makkelijker wordt om doelen te bepalen, iets nieuws te leren of dat het concentratievermogen verbetert. Muziektherapie geneest de dementie niet, maar verhoogt wel het welbevinden en het levensplezier.

Naast muziektherapie is ‘gewoon’ muziek luisteren en maken ook goed voor mensen met dementie. En ook daarbij zijn de effecten opvallend. Het deel van de hersenen waar muziek wordt opgeslagen blijft bij mensen met dementie het langst onbeschadigd, blijkt uit onderzoek. Regelmatig naar muziek luisteren kan ervoor zorgen dat mensen die volledig in zichzelf zijn gekeerd weer ‘wakker’ worden. Soms voor een kort moment, soms voor langer. Muziek stimuleert veel hersengebieden, waaronder de hippocampus – het deel van de hersenen dat het langetermijngeheugen regelt. Door muziek te maken, te luisteren of te zingen komen er vaak allerlei jeugdherinneringen boven. Hierdoor wordt het ook makkelijker om bijvoorbeeld een kort gesprekje of een andere activiteit te ondernemen. Vooral familieleden en verzorgenden van mensen met dementie zien dat hun naaste rustiger is en meer ontspannen.

In verpleeghuizen weten ze dit allang. Geheugenkoren zijn er heel geliefd. Zoals in verzorgingshuis De Slingeborgh in Assen, waar bewoners met met koorleider Willem Fledderus liedjes van vroeger zingen. "Muziek is een blikopener van het geheugen", ervaart Fledderus als hij over de geheugenkoren vertelt in de Volkskrant. En Susan van Hooren van de Open Universiteit vult aan: "Het geheugenkoor is niet therapeutisch, maar het luisteren en maken van muziek maakt mensen rustiger". Samen liedjes van vroeger zingen verhoogt de kwaliteit van leven. Tijdens het koortuurtje tenminste. Want zo enthousiast als veel ouderen tijdens het zingen zijn, zo snel zakt de herinnering na afloop weer weg.   

Wilt u zelf weleens proberen welk effect muziek heeft op uw naaste met dementie? Probeer dan eens muziek uit de tijd dat hij of zij tussen de 15 en 25 jaar oud was op te zetten. U kunt in een cd-winkel op zoek naar zijn of haars lievelingsmuziek, maar ook op het internet is er veel te vinden. Alzheimer Nederland heeft drie afspeellijsten gemaakt met muziek uit de jaren ’30-’40, ’50-’60 en ’70-’80. YouTube is een enorme bron aan muziek. Typ een zoekterm in en vind de muziek die uw naaste graag luistert. Radio-remember is een online radiostation. De muziek is speciaal geselecteerd voor ouderen met dementie. Van Bachs Orchestral Suite No.3 tot het populaire 'Aan de Amsterdamse grachten'. De nadruk ligt op de jaren 1945-1963.