Ook buren kunnen mantelzorger zijn

Marijke van Kampen (59) uit Stellendam: “Mijn overbuurvrouw is dementerend en eet dagelijks bij mij. Doordeweeks tafeltje-dek-je en in het weekend kook ik voor haar. Ik kende haar al langer, we gaan naar ¬dezelfde kerk. Toen ik van de wijkverpleging hoorde dat ze een hersenbloeding had gehad, heb ik aangeboden om te helpen. ’s Avonds oefen ik taal en rekenen met haar. Woordjes leren en sommen maken. Ik ben echt haar mantelzorger. Ik let erop dat ze op tijd de boodschappen of de was doet en ga met haar mee naar het ziekenhuis. We gaan dit jaar voor de vierde keer op vakantie naar een ¬bungalow bij een zorghotel.”

Marijke van Kampen is niet uniek. Veel vijftigplussers staan voor hun buren klaar. Uit een online-onderzoek onder 1300 Pluslezers komt een beeld naar voren van vijftigplussers die met regelmaat voor buren koken, kleine reparaties uitvoeren, ogen druppelen na een staaroperatie en boodschappen doen. Onder buren verstaan we degenen die u beschouwt als uw buren. Dat kunnen directe buren zijn, maar ook het gezin van een paar huizen ¬verderop waar u goed contact mee hebt.

13 procent van de Pluslezers was in 2014 mantelzorger voor een buur. Dat is geen hemelbestormend aantal, maar dat is niet zo vreemd. De meeste buren voelen zich gelukkig kiplekker en dan is mantelzorg niet aan de orde. En mocht de nood plotsklaps toch aan de man komen: bijna de helft van de Pluslezers kan zich voorstellen dat hij of zij in geval van nood de buren helpt met zorgtaken.

“Ik geef mijn buurman af en toe een hapje eten en mijn man doet zijn tuin, maar het moet geen verplichting worden. Ik wil helpen als ik daar tijd voor heb en als mijn eigen gezondheid het toelaat”, aldus een Pluslezer in het onderzoek. Buren staan klaar voor elkaar. Maar een belangrijke voorwaarde voor bijna álle ondervraagden (97 procent) is dat burenhulp je eigen vrije keuze moet zijn. Het mag geen verplichting worden. Voor je ouders kom je in touw als die iets gaan mankeren, voor je partner en kinderen idem dito. Maar zorgen voor de buren? Dat is echt anders. Weigeren is geoorloofd en de andere kant op kijken ook. Al is dat misschien makkelijker gezegd dan gedaan.

Mantelzorg voor de buren mag geen dagtaak ¬worden, en ook geen nachtwerk. Acht op de tien Pluslezers vindt dat de eigen gezondheid er niet onder mag lijden. Bijna evenveel ondervraagden zeggen dat de grens is bereikt als ze het gevoel hebben dat er misbruik van hen wordt gemaakt. Ze willen er niet aan onderdoor gaan en ook tijd overhouden voor zichzelf. Medisch handelen is een brug te ver. Ook voor intieme zorg met lichamelijk contact deinst 65 procent terug. Tweederde van de ondervraagden is huiverig voor vaste hulp aan de buren. Ze zijn bang om daarmee ongewild te veroorzaken dat de buur geen professionele hulp via de gemeente kan krijgen. “Als iemand zorg nodig heeft, moet die niet afhankelijk zijn van een goedwillende buurvrouw die af en toe even komt binnenwippen.” Een belangrijke conditie voor 92 procent van de ondervraagden is dat de buur zijn eigen netwerk inschakelt. Een Pluslezer verwoordt: “Mijn ervaring is dat kinderen en familie steeds minder aandacht schenken aan een hulpbehoevende als er iemand is die de taken overneemt.”

Buren helpen elkaar omdat ze een goede verstandhouding hebben (61 procent) en omdat ze elkaar dagelijks tegenkomen of al heel lang kennen. De omstandigheden spelen ook een rol. Bij buren die alleenstaand zijn of ouderen die geen kinderen dichtbij hebben, komen buren eerder in actie om het gat te vullen. “Hij heeft hulp nodig en er is niemand anders om te helpen.” Aardig zijn loont de moeite. De helft van de ondervraagden is ervan overtuigd dat aardige mensen sneller hulp krijgen van hun buren dan onaardige mensen.