Veel mensen met (beginnende) dementie willen zo lang mogelijk zelfstandig blijven. Ook zelf blijven koken vindt men vaak belangrijk. Een gasfornuis is minder veilig dan een keramische-, elektrische- of inductiekookplaat. Koken op inductie is over het algemeen het veiligst: de hitte verdwijnt direct als de pan van de plaat wordt gehaald. Een andere manier van koken is niet altijd de oplossing. Het is namelijk goed mogelijk dat uw naaste niet meer kan leren hoe een nieuwe kookplaat werkt. En bovendien is het best kostkaar om nieuwe kookplaten aan te schaffen. Het voordeel van het oude fornuis is, dat het in ieder geval bekend terrein is. Het nadeel is dat iemand zich kan verwonden aan het vuur of dat de pitten blijven branden. Met deze tips is zelf koken langer mogelijk.
Het fornuis
- Vervang de knoppen van het fornuis door zogenaamde ‘slimme’ knoppen. De bediening blijft hetzelfde. Wennen aan iets nieuws is dan niet nodig. Het grote verschil is, dat deze knoppen zelf in de gaten houden of het gas aanstaat en hoe lang al. Een herinneringstoon en uiteindelijk een waarschuwingssignaal helpen de kok herinneren dat er nog pitten aanstaan.
- U kunt ook beschermknoppen aanschaffen die de knoppen van het gasfornuis afschermen. Een beschermknop voorkomt dat het gas per ongeluk wordt ingeschakeld. De leverancier of fabrikant kan u vertellen welke beschermknoppen u nodig heeft voor het type gasfornuis dat uw naaste heeft.
- Als u een nieuw fornuis wilt aanschaffen, zorg er dan voor dat het fornuis ionisatiebeveiliging heeft. Dit is een vorm van vlambeveiliging die ervoor zorgt dat de gastoevoer automatisch stopt als er een vlam uitgaat. Bij de meeste nieuwe fornuizen is dit standaard ingebouwd.
- Op een gasfornuis met ionisatiebeveiliging, kan een automatische herstartfunctie worden ingebouwd. Als de vlam opeens uitgaat (bijvoorbeeld door tocht of overkoken), herstart de gaspit automatisch. Lukt dat niet, dan gaat het gas alsnog uit.
- Met een éénknopsbediening hoeft uw naaste niet met een aparte knop (of lucifer) het gas aan te steken. Dit voorkomt dat hij of zij het gas per ongeluk aanzet zonder vlam.
- U kunt een timer op de gasleiding laten plaatsen zodat de gastoevoer na een bepaalde tijd automatisch stopt. Droogkoken is dan bijna niet meer mogelijk. Vraag naar de mogelijkheden bij een erkend installateur.
- Een kookbeveiliger zorgt ervoor dat een kookplaat (alle vormen van koken) wordt uitgeschakeld als er rook ontstaat in de keuken of als de temperatuur te hoog wordt. Als de rookmelder rook of walm signaleert, gaat de kookbeveiliger meteen hard piepen en gaat er een signaal naar de schakelkast. De gasafsluiter stopt de gastoevoer per direct, waardoor de gaskookplaat vanzelf uitgaat.
En verder...
- Zet de magnetron op een makkelijk bereikbare plek in de keuken. Zeker als koken niet meer zo goed lukt, kan een magnetron een uitkomst zijn, omdat eten eenvoudig is op te warmen. Maar let op: zet iemand per ongeluk iets van metaal in de magnetron dan kan er kortsluiting ontstaan. Plak daarom een sticker op de magnetron ter herinnering dat er geen metaal in de magnetron mag.
- Plaats een temperatuurbegrenzer op de kraan in de keuken. Zo voorkomt u de kans op verbranden. Dit systeem zorgt ervoor dat water niet warmer wordt dan maximaal 45 graden. Is het water warmer? Dan blokkeert de kraan. De kraan kan pas weer gebruikt worden als het water is afgekoeld.
- Schuif een antislip strip of een siliconen handvat over het bestaande handvat van een pan. Hiermee zorgt u voor meer grip. Dit verkleint de kans op het uit de handen laten vallen van de pan.
- Installeer in de keuken warmte- of rookmelders. Wanneer het te warm wordt of er ontstaat rook, dan gaat het alarm af. Zorg ervoor dat uw partner dan weet wat hij moet doen om het – vaak harde! – alarm weer af te zetten.
- Zorg voor een brandblusser of brandblusdeken in de keuken. In geval van nood kunt u of iemand anders snel ingrijpen.
- Het snijden van groente of vlees kan voor mensen met dementie een ingewikkelde klus zijn. Er zijn ook messen met een gehoekt handvat zodat het vat makkelijker is vast te houden.
- Wilt u voorkomen dat uw partner of naaste onderuitgaat in de keuken? Als er wat water of vet is geknoeid, biedt een antislipmat wellicht uitkomst.
- Heeft uw of uw naaste moeite met het openen van een fles olijfolie, een pot bruine bonen of een blikje mais? Er zijn veel speciale openers die u hiermee kunnen helpen.